 Մուսա լեռան հովիտների վրայ, Արևուն ճառագայթներով փայփայուած շերտ մը հողի վրայ կը գտնուի փոքրիկ գիւղ մը, ուր կեանքը դեռ կը շարունակուի բնութեան իր նախկին կշռոյթով, խանդավառուած ժողովրդական փառատօներով ու շրջապատուած նարինջի անտառներով։ Համայնքային կեանքի համերաշխութիւնը գիւղի բնակիչները առանցին չի ձգէր դերևս բայց միևնոյն ատեն նոր սերունդին ապագայ մը չի խոստանար:
Վաքըֆ Գիւղ, Թուրքիոյ մէջ ոտքի մնացած վերջին հայկական գիւղն է որ ունի հազիւ 130 հոգինոց համայնք մը որ բոլոր երկրին մէջ մնացած քանի մը տասնեակ հազար հայ բնակչութեան փոքրիկ մէկ մասը կը ներկայացնէ:Ասիկա շատ փոքրիկ թիւ մըն է, նկատի առած որ հազիւ դար մը առաջ նոյն տարածաշրջանի վրայ կապրէին շուրջ երկու միլիոն հայեր։ Մուսա Լեռ այսինքն Մովսէսի Լեռը իր շուքին տակ կը պարունակէր այլ հինգ գիւղեր ևս որոնք կարողութիւնը չունեցան դիմանալու պատմութեան կատաղութեան դիմաց ու ջնջուեցան 1900 ի սկիզբի Մեծ Եղեռնի աղիտալի օրերուն: Վերապրողներէն շատեր փոխադրուեցան Լիբանան, միայն այս փոքրիկ գիւղի ժողովուրդը, լեռան ստորոտը կը շարունակէ իր գոյատևման պայգարին զինուած մէկ ձեռքերնին ունենալով նարինջ մը իսկ միւսին մէջ բաժակ մը օղի։
Այս փոքրիկ համայնքը, իր առօրեայ աշխատանքով մեզ ցոյց կուտայ այն եռանդը և ոյժը որ կը գտնուի իրենց հոգիներուն մէջ։Աշխատանքով լեցուն կեանք մը, կէս մնացած երազներ, ուսանելու կամ աւելի լաւ ապրուստ ապահովելու համար իրենց տունը ձգելով հեռանալու ու իրենց բոլոր կեանքը իրանց գիւղէն հեռու ապրելու ստիպողականութիւն:Բայց այդ հողերը, իրենց խորքին մէջ կը պարունակեն այդպէս ոյժ մը որ իր բոլոր որդիները առաջի առիթով ետ դէպի Մուսա Լեռ կը կանչէ անոնք ուր որ ալ ըլլան։Մուսա Լեռան զաւակները կրնան հաստատուած ըլլալ զանազան քաղաքներ, անոնք կրնան ապրիլ այլ վայրերու մէջ բայց անոնց իսկական տունը ի վերջոյ Վաքըֆլը Գիւղի մէջ կը գտնուի։
Բնակչութեան իմաստութիւնը և իրենց աւանդութիւններու հանդէպ անոնց ունեցած յարգանքը, զանոնք շղթայի օղակներու նման զիրար կը միացնէ եթէ նոյնիսկ իրենց մէջ գտնուին մշակութային, կրօնական ու մտայնութեան տարբերութիւններ:Ասոր ամենալաւ օրինակն է Մէհմէտը, որ Իսլամ կրօնքի պատկանող թուրք մըն է որ կաչակցի թուրք ազգայնական ՄՀՓ կուսակցութեան բայց ծնած է Վաքըֆ գիւղի մէջ ուր կը բնակի մինչև այսօր: Իր մանկութեան բոլոր ընկերները հայ են ուստի կը խօսի հայերէն:Իր Թլփատումի արարողութեան կնքահայրն իսկ հայ մըն է։
Վաքըֆլըի մէջ երկու հարկանի տուներուն դուռները, որոնց մէջ կը բնակին երեք չորս զաւակի տէր ընտանիքներ միշտ բաց են բոլոր հիւրերուն, ըլլան անոնք զբօսաշրջիկ, լրագրող կամ բնակիչ։ Նոր սերունդները, անոնք որքան որ ալ հպարտ ըլլան իրենց արմատներէն ու իրենց պատկանած մշակոյթէն, ստիպուած են գաղթելու։ Ոմանք աւելի լաւ ապագայ մը ապահովելու, ոմանք աւելի լաւ ուսում մը ստանալու, իսկ ոմանք ալ իրենց մայրենի լեզուն սորուելու համար որովհետև միայն Պոլսոյ Հայկական վարժարաններու մէջ է որ անոնք կրնան հայերէն լեզուի դասաւանդութիւն ստանալ։
Սէնտի Ճէնթիլեծծա
|
