 Յաճախ ըսած եմ, եւ ուրիշներու կողմէ ալ զգացուած եւ արտայայտուած իրողութիւն է-, որ Քեսապը "պատառ մը Հայաստան" է, Հայաստանէն դուրս…
Հակառակ բազում վերիվայրումներու, ան կրցած է տոկալ, մնալ ինքն իրեն հարազատ եւ շարունակել հայուն յատուկ տաղանդն ու նկարագիրը արժեւորել իր կեանքովն ու գործունէութեամբը: Նեղ ու լայն, տաք ու պաղ ժամանակներու մէջէն է անցած: Տեսակ-տեսակ իշխանութիւններու լուծին տակ է ինկած: Աքսոր, տեղահանութին, քանդում եւ աւերում անբաժանելիօրէն ներկայ են եղած անոր կեանքին մէջ: Բայց ծովը մնացած է ծով. ալիքներու այնքան յաճախակի փոթորկումներէն եւ փրփրացումներէն ետք ան միշտ վերագտած է իր ստեղծագործ եւ շինարար կեանքը: Անոր հանրային կեանքին մէջ, դպրոցական կրթութեան եւ դաստիարակութեան երեսը տիրապետող հանգամանք եւ տարողութիւն է ստացած: Մշակութային կեանքը անբաժան է եղած մշակական, գիւղատնտեսական կեանքէն: Տոկունութեան եւ յարատեւութեան ձգտումը եղած է այն ոսկեթելը որ դարերն ու կեանքի բոլոր երեսները՝ որպէս օղակները՝ վերածած է շղթայի: Ներկայիս ան կը բոլորէ բարգաւաճութեան նոր շրջան մը Սուրիական Արաբական Հանրապետութեան բարեխնամ հոգածութեան տակ: Հողաշէն ու քարապատ տնակները վերածուած են պեթոնով ու գեղահիւս քարապատումով հանգստաւէտ բնակարաններու, որոնցմէ ոմանք գեղագիտական ճաշակով կառուցուած եւ արդիական կեանքի յատուկ կենցաղային պայմաններով են օժտուած: Ճամբաներն ու փողոցները չեն այլեւս քարքարուտ կամ ցեխոտ: Արօրն ու խոփը, բրիչն ու բահը, կացինն ու մանգաղը տրաքթէօրներուն եւ ելեկտրաշարժ գործիքներուն առջեւ նահանջած են: Մախրի կամ քարիւղի լամբարի լոյսը փոխարինուած է ելեկտրականութեամբ: Ձայնասփիւռն ու հեռատեսիլը դուրս բերած են անոր ժողովուրդը կղզիացումի ու մեկուսացումի ճնշող հոգեբանական վիճակէն: Ճամբորդատար կամ բեռնատար գրաստին տեղ ինքնաշարժ մեքենան եկած է գիւղերը իրարու հետ սերտօրէն կապելու եւ գիւղախումբն ու ամբողջ քաղաքներուն հետ շարժուն հաղորդակցութեան եւ յարաբերութեան մէջ դնելու: Կենցաղային եղանակներն ալ, հագուստն ու կապուստը, տան ապրուստն ու կահոյքը, նիստն ու կացը, հիմնովին փոխուած են եւ աւելի մօտեցած քաղաքայինին:  Բայց այս բոլորին մէջ ես կ'ողջունեմ այն անփոփոխ ոգին, որ Քեսապցին կապուած կը պահէ իր հողին եւ նուիրուած՝ անոր մշակումին ու խնամքին, առաւել արդիւնաւորութեան բարիքներով եւ զարգացողական գործընթացով: Իմ ջերմ փափաքն է, որ մինչ արտաքին ձեւերն եւ եղանակները կը փոխուին, մինչ քաղաքն ու քաղաքայինը երբեմն նոյնիսկ խուժելով ներս կը թափանցեն գիւղի կեանքէն ներս, քաղաքայնութիւնը, նեղ իմաստով քաղքենիութիւնը ստուերի տակ չթողու գիւղն ու գեղջկականութիւնը, որոնց մէջ կան այնպիսի մարդկային եւ հայկական արժէքներ, որոնց նօսրացումը կամ անհետացումը վստահաբար կորուստ մը պիտի ըլլան թէ՛ հայութեան եւ թէ՛ Սուրիական հայրենիքին համար: Քեսապի արժէքը սոսկ օդն ու ջուրը չէ: Կեանքի, ապրելու այն մթնոլորտը, ոգին եւ վերաբերումը, որոնք մարդ էակը աւելի սերտօրէն կը կապեն Աստուծոյ ձեռագործ բնութեան: Քեսապը ամառանոց չէ միայն: Կեանքի եղանակ մըն է, ուր մարդկային առաքինութիւններ, պարզութեան, համեստութեան, չարքաշ աշխատանքի հետ կապուած մտայնութիւններ եւ կեցուածքներ բարիքներ են, որոնց կարեւորութիւնը եւ անհրաժեշտութիւնը, արժէքն ու օգուտը օրէ օր առաւել եւս հրատապօրէն կը զգացուին եւ կը գնահատուին ճարտարաշինութեան եւ մեքենականութեան մեր այս օրերուն: Առաջին հերթին, մեր թանկագին համագիւղացիները՝ իրենք որ այժմ կ'ապրին Քեսապի շրջանին մէջ, հարկ է առաւել չափով գիտակցին իրենց կեանքին առաւելութիւններուն եւ հպարտ զգան իրենց գիւղին արժէքովը: Ստորակայութեան փորձիչ զգացումը, որ արդէն իսկ նահանջի մէջ է, ի սպառ չքանայ իրենց միտքերէն եւ սիրտերէն: Պատմական հարուստ անցեալի մը ժառանգորդներն են: Այդ ժառանգը պահելու եւ ճոխացնելու առաքելութիւնն ունին որպէս իրենց ճիտին պարտքը, իրենց արեան հետ շաղախուած տարրացումի աստիճանով: Գիւղին գեղջկականութիւնը որպէս բնութեան ու հողին կապուածութիւն եւ մարդկային անսեթեւեթ եւ անարուեստականացեալ կեանքի ըմբռնում եւ կիրարկում՝ այնպիսի հազուագիւտ դարձող արժէք է, որ անոր սպասաւորն ըլլալ՝ մեծագոյն պատիւներէն մէկը կը համարեմ: Իսկ այն համագիւղացիները, որոնք այժմ գիւղական այդ շրջանի տարածքէն դուրս, եւ քիչ մը ամէն տեղ կ'ապրին Սփիւռքի այս անծայրածիր ցրուածութեան մէջ, հարկ է որ իրենց սկզբնավայր գիւղը մի՛շտ ներկայ ունենան իրենց կեանքին մէջ: Անհրաժեշտ է որ իրենց բաժինը բերեն որպէս տեսակ մը "ծննդեան տուրք" եւ երբեմն-երբեմն այցելեն իրենց արմատներուն հողը, վերաթարմանան քաղաքներու մէջ ապրուող իրենց կեանքի պարունակէն ներս իրենց "գիւղացի" պատկանելիութեան զգացումին մէջ եւ իրենց միասնութեամբը եւ զօրակցութեամբը առաւել եւս ամրացնեն իրենց գիւղաբնակ հայրենակիցներու կորովն ու նուիրումը այդ "Պատառ մը Հայաստան" ին:
Գարեգին Վեհափառի խօսքը Չոլաքեանի Քեսապ գիրքի առաջին հատորին առիթով: Մաս 2: Կիլիկիո Կաթողիկոս 1983-1994 և Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու 131-րդ Կաթողիկոս 1995-1999
Առանց հեղինակի թույլտվության մասնակի, կամ ամբողջական կրկնօրինակումը արգելվում է: կայքի հեղինակային իրավունքները պատկանում են Հայկ Կիսեբլյանին
Կայքում արտահայտված կարծիքները կարող են չհամընկնել կայքի խմբագրության տեսակետի հետ: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
|
